O naszym Patronie

Dr praw Andrzej Fersten
był wieloletnim działa­czem PCK, jednym z najbardziej zasłużonych hono­rowych dawców krwi w skali światowej.
Urodził się 15 lutego 1921 r. w Poznaniu, z matki Anny Unger (dr filozofii)i Jerzego (dr praw). Pra­dziad po mieczu to powstaniec styczniowy. Dzia­dek i ojciec byli nierozerwalnie związani z Polską Organizacją Wojskową (POW) i Legionami Józefa Pił­sudskiego, a także z uchem skautowo-harcerskim i czerwonokrzyskim. Naturalną kolei rzeczą, wychowanie w takim środo­wisku, wywołuje już u dziecka inklinacje społeczniko­wskie, a następnie potrzebę ciągłego potwierdzania własnych możliwości i nieustannego doskonalenia się. Między innymi znajdują one ujście w uprawia­niu różnych dyscyplin sportowych, jak np. lotnictwo, szermierka, narciarstwo, w których odnosi su­kcesy w kadrze juniorów.
Największą jednak pasją Andrzeja Ferstena staje się harcerstwo, a następnie krwiodawstwo honorowe. W 1928 r. wstępuje do Związku Harcerstwa Polskiego i Polskiego Czerwonego Krzyża. Do końca życia pozostaje czynnym członkiem tych organizacji. Godna podkreślenia jest wierna, pełna oddania przynależność, aż do odejścia na Wieczną Wartę, do tej samej 16 Poznańskiej Drużyny Har­cerzy przy Liceum im. I. Paderewskiego, w którym w 1939 r. uzyskuje świadec­two dojrzałości. Pragnie zostać lekarzem chirurgiem, lecz wybuch II wojny światowej niweczy te plany.

Od najmłodszych lat ogromnie uczulony na wszystko co polskie uczest­niczy w Powstaniu Zaolziańskim; zostaje odznaczony „Medalem Niepodległo­ści” mając zaledwie 17 lat. W tym samym okresie (1938-1939) za uratowanie tonących w Warcie i w Jeziorze Charzykowskim otrzymuje dwukrotnie „Me­dal Za Ratowanie Ginących”.

Tradycje rodzinne i osobiste kontakty spowodowały, iż w 1938 r. znajduje się w grupie bardzo starannie wybranych młodych ludzi (głównie harcerzy) zaprzy­siężonych w Poznaniu i następnie przeszkolonych do zadań specjalnych w ra­mach ściśle utajnionych przygotowań w wojsku polskim na wypadek wojny. Bierze następnie udział w kampanii wrześniowej. Za męstwo w obronie Stoli­cy otrzymuje Srebrny Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari. Wzięty przez Niemców do niewoli ucieka, by już 28 września przystąpić do Ruchu Oporu. Działa kolejno w organizacjach: Służba Zwycięstwu Polski (SZP), Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), Armia Krajowa (AK) i jednocześnie w Szarych Szeregach. Posługuje się licznymi pseudonimami. Jeden z nich „Baca”, przylgnął do niego na zawsze jako zawołanie harcerskie.
W konspiracji zgodnie z przedwo­jennym przygotowaniem pełni głęboko utajnione funkcje specjalne. Dowo­dem, jak wielkim zaufaniem ścisłego dowództwa władz konspiracyjnych cieszy się Andrzej Fersten, jest powierzenie mu roli jednego z ubezpieczających podróż z Krakowa do Warszawy (28.10.1941), powracającego do kraju Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego (powracał on do Polski w ścisłej tajemnicy przed całym światem). Podobną funkcje spełnia miesiąc później (26.11.1941), przeprowadzając Marszałka z miejsca jego pobytu na spotkanie z gen. „Grotem”. Tam też z wyboru „Adama Zawiszy” zostaje mianowany jego adiutantem, przybierając pseudonimy „Śmigły II” i „Cień” oraz otrzymuje sto­pień podporucznika.
W dniu 6 grudnia 1941 r. Andrzej Fersten, ostatni adiutant, odprowadza Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego na Wieczną Wartę, na war­szawskich Powązkach. Zdarzają mu się, w latach hitlerowskiej okupacji, prze­prawy przez Europę (świetnie zna język niemiecki), kiedy to z ramienia władz Ruchu Oporu pełni rolę kuriera-łącznika do Budapesztu, Wiednia, Rzymu i Egiptu.

Uczestniczy w licznych akcjach bojowych i sabotażowych, bywając ich ini­cjatorem. Dwukrotnie otrzymuje Krzyż Walecznych (1943,1944). Zaprawiony w harcerstwie i na specjalnym, przedwojennym, szkoleniu do pokonywania włas­nych słabości fizycznych i psychicznych, znosi mężnie barbarzyńskie przesłu­chanie w poznańskim gestapo (1939), potem na Pawiaku i w warszawskim gestapo na Szucha (przez tydzień siedzi tam w tzw. „tramwaju”). Wieziony w transporcie do Oświęcimia, dzięki zorganizowanej pomocy z zewnątrz, ucieka z wagonu kolejowego. Działalność konspiracyjną, także jako oficer w organi­zacjach „WiN” i „NIE”, kończy w stopniu podpułkownika. Unika aresztowa­nia przez NKWD jedynie dzięki temu, że jest poszukiwany pod nazwiskiem używanym tylko w tych organizacjach.

Po wojnie kończy studia prawnicze (w Poznaniu i Wrocławiu) i uzyskuje do­ktorat z prawa lotniczego, mieszkając już w Warszawie.

Wychowany w ogromnym kulcie dla legionowego czynu nie ukrywa uwielbienia dla obu Marszałków Józefa Piłsudskiegoi Edwarda Rydza-Śmigłego. Bezkompromisowo wierny swoim przekonaniom, mimo licznych, uporczywie ponawianych prób i nalegań, nigdy nie daje się skusić przewrotnym propozycjom, nie należy do żad­nej partii i stronnictwa. Zarówno przez wiele lat powtarzające się „rozmowy” z funkcjonariuszami służby bezpieczeństwa, jak i partyjne ingerencje, skutkujące wielokrotnie utratą pracy (do 1963 r. czternaście razy!), nie skłaniają Andrzeja Ferstena ani do rezygnacji z osobistej godności, ani wyrzeczenia się tradycji pol­skiej i rodzinnej.

W 1963 r. wstępuje do służby w PKP. Rozpoczyna pracę formalnie jako kie­rownik działu w Centralnym Biurze Obsługi Podróżnych (Rezerwowania Miejsc) PKP „POLRES”. W rzeczywistości, bez mała 20 lat (do przejścia w 1983 r. na emeryturę), sprawuje funkcję zastępcy dyrektora tego Biura, kierując jego działalnością eksploatacyjną, początkowo informacją i reklamą PKP oraz wy­dawnictwami, potem organizacją przejazdów na miejscach rezerwowanych.

Przez całe „dorosłe” życie jest niestrudzonym organizatorem i pełnym inicja­tywy propagatorem honorowego krwiodawstwa PCK. Po raz pierwszy oddaje honorowo krew 28 sierpnia 1939 r. pod Czarnkowem, rannemu w potyczce przygranicznej koledze z ochotniczej kompanii harcerskiej. Wraz z prof. Hirsz­feldem tworzy, we wrześniu 1939 r. podczas obrony Warszawy, Harcerską Służbę Krwi, która przetrwała w tej czy innej postaci do dnia dzisiejszego. Pod­czas okupacji sam oddaje krew, pozyskuje nowych dawców i organizuje na Kielecczyźnie punkty łącznikowe Harcerskiej Służby Krwi na potrzeby coraz li­czniejszych szeregów partyzanckich. Kilka razy przekrada się przez mury getta, by śpieszyć z pomocą potrzebującym krwi Żydom.

Po wojnie wraca na krótko do rodzinnego Poznania. Miasto jest już wprawdzie wolne, ale ma wielu rannych, ponieważ Niemcy uporczywie bronią Cytadeli. Jak to już jest w zwyczaju Andrzeja Ferstena, organizuje on pomoc krwiodawczą. Współpracuje później z Akademickim Ośrodkiem Krwiodawstwa w Poznaniu, a następnie w Warsza­wie, także z Instytutem Hematologii. Od roku 1963 jest współorganizatorem i współkieruje Kolejarską Służbą Krwi, inicjuje i współtworzy Status Kolejarza Honorowego Dawcy Krwi (1982). Do końca życia walczy o zachowanie przywilejów w nim zawartych. Jest także auto­rem wszystkich aktów prawnych dotyczących honorowego krwiodawstwa w re­sorcie komunikacji oraz w Przedsiębiorstwie PKP.

Z inicjatywy hm.„BACY” instruktora Głównej Kwatery ZHP i członka Ra­dy Harcerskiej przy Dyrektorze Generalnym PKP, V Walny Zjazd ZHP (1973) uznał Harcerską Służbę Krwi za zadanie ideowo-programowe ZHP.

Andrzej Fersten organizuje i prowadzi wiele imprez okolicznościowych w skali klubowej, stołecznej i krajowej związanych z krwiodawstwem honoro­wym i innymi zadaniami PCK. Współpracuje z licznymi Klubami HDK PCK w całym kraju i staje się wielu z nich członkiem honorowym.

Oddając krew nieprzerwanie od 1939 r. (ponad 52 lata), po raz ostatni czyni to 3 marca 1991 r. w Centralnym Szpitalu Kolejowym w Warszawie Międzylesiu.

W sumie jest to ponad 238 litrów krwi i 777 cm3 szpiku kostnego.

Wydaje się to być niekwestionowanym rekordem światowym. W czasie swej wieloletniej dzia­łalności werbuje kilka tysięcy honorowych dawców krwi PCK, w tym także wśród swo­jej licznej rodziny, którzy sami propagując honorowe krwiodawstwo PCK są czynnymi członkami Klubu HDK PCK przy Dyrekcji Generalnej PKP, a wśród nich dwóch dorosłych wnuków.

W Polskim Czerwonym Krzyżu pełni funkcje:

• członka Stołecznej Komisji Krwiodawstwa w latach 1965-1969, a przez nastę­pne trzy kadencje — jej przewodniczącego,
• członka Prezydium Zarządu Stołecznego PCK w latach 1969-1985,
• członka Podkomisji Psychologii Pracy Społecznej Zarządu Głównego PCK w latach 1968-1970,
• członka Komisji Rewizyjnej Zarządu Głównego PCK w latach 1981-1985,
• członka Plenum Zarządu Głównego PCK w latach 1985-1989,
• członka Krajowej Rady Honorowego Krwiodawstwa w latach 1985-1989, a w swoim resorcie:
• członka Komisji Koordynacyjnej d/s PCK przy Ministrze Komunikacji w la­tach 1966-1985,
• Pełnomocnika Dyrekcji Generalnej PKP d/s Kolejarskiej Służby Krwi od 1985 r. aż do śmierci.

Wśród wielu odznaczeń i wyróżnień, jakie otrzymuje za swoją działalność, są takie, do których legitymacje oznakowano numerem 1 (Złota Odznaka HDK, Odznaka ZHDK oraz bilet bezpłatny bezterminowy PKP).

Przez długie lata para się Andrzej Fersten dziennikarstwem. Ma na swoim koncie ponad 4 tysiące publikacji prasowych przede wszystkim dotyczących harcerstwa, honorowego krwiodawstwa, PCK, ale także własnych przeżyć sprzed wojny i z lat okupacji, oraz opracowania programowe, instrukcje, re­gulaminy, podręczniki itp. Znajdują one miejsce w kilkudziesięciu pismach, głównie w kolejarskich „Sygnałach” i harcerskich „Motywach”.

Próbuje także swych sił w większych formach literackich. Niestety dwa ma­szynopisy, złożone w dwóch różnych wydawnictwach, zakwalifikowane do druku w 1981 r., zostają z premedytacją zniszczone i oddane „na przemiał” natychmiast po ogłoszeniu stanu wojennego. Egzemplarze autorskie wraz z innymi przygotowanymi do druku maszynopisami podczas rewizji zostają za­brane i spotyka je podobny los. Poza już wcześniej wspomnianymi jest Andrzej Fersten uhonorowany wielo­ma odznaczeniami państwowymi, resortowymi, organizacyjnymi i samorządo­wymi. Najważniejsze z nich to:

1. bojowe:
   • Odznaka Honorowa „Za Rany i Kontuzje” (dwukrotnie nadana — 1938,1939)
   • Medal „Za Udział w Wojnie Obronnej 1939” (1982)
   • Krzyż Armii Krajowej (1965)
   • Krzyż Partyzancki (1984)
   • Medal „Za Warszawę” (1957),
2. państwowe:
   • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1979)
   • Srebrny (1969)i Złoty Krzyż Zasługi (1975)
   • Tytuł Honorowy „Zasłużo­ny dla Zdrowia Narodu” (1983)
   • Tytuł Honorowy „Zasłużony Kolejarz Rzeczypospolitej Polskiej” (1991)
3. czerwonokrzyskie:
   • Odznaka Honorowa PCK — III st. (1965)
   • II st. (1971)
   • I st. ( dwukrotnie nadana — 1972 i1989)
   • Wyróżnienie „Kryształowe Serce”(1988)
   • Tytuł„Honorowy Czło- nek PCK”(1989)
4. resortowe:
   • Srebrna (1968) i Złota (1972) odznaka „Przodujący Kolejarz”
   • Srebrna (1977) i Złota (1981) odznaka „Za Zasługi dla Transpo­rtu PRL”
5. harcerskie :
   • Krzyż Za Zasługi dla ZHP(1974)
   • Złoty Krzyż Za Zasługi dla ZHP (1980)
   • Rozeta-Miecze do Złote­go Krzyża Za Zasługi dla ZHP (1985)
   • Honorowy Tytuł „Instru­ktor – Senior ZHP” (1981)
6. samorządowe:
   • Odznaka Honorowa Miasta Poznania (1969)
   • Złota Odznaka Honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”(1971)
7. inne :
   • Złoty Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” (1984)
8. zagraniczne :
   • Membre D’Honner dé AssociationAmicale des Donneurs de Sang Benevoles (Członek Honorowy Stowarzyszenia Dobrowolnych DawcówKrwi)
   • Medal „100 Éves a Magyar Vöröskereszt” (Medal „100 lat Węgierskiego Czerwonego Krzyża”)

Otrzymuje także, nadane mu przez władze Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie: Złoty Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż za Wol­ność i Niepodległość z Mieczami oraz stopień pułkownika.

Dr praw Andrzej Fersten człowiek o nieskazitelnej uczciwości, przez całe życie z samozaparciem i niezwykle konsekwentnie walczy o prawdę. Nie potra­fiły Go złamać najgorsze przesłuchania w gestapo, w U.B. i represje powojenne; przegrał z gwałtowną i nieuleczalną chorobą. Odchodzi na Wieczną Wartę w Warszawie w dniu 22 grudnia 1992 r. Żegnany uroczyście (z asystą i ceremonia­łem wojskowym) przez rodzinę, licznych przyjaciół, znajomych, i poczty sztan­darowe jest pochowany na warszawskich Powązkach (dawny Cmentarz Wojskowy), w kwaterze B31 „Tuje” (tzw. aleja profesorska).

Dwukrotnie żonaty, pozostawia bezgranicznie kochanych i kochających żonę, czworo dzieci, sześcioro wnucząt i prawnuczkę.

W dniu 16 lutego 1994 roku, Klub Honorowych Dawców Krwi PCK przy Dy­rekcji Generalnej PKP w Warszawie przybrał imię dr praw Andrzeja Ferstena jako swojego honorowego Patrona.